Comparaison NL / FR

Artikel M.

Art. 1M 1. I. Algemeenheden.
  Op basis van het oude artikel 222 van de nieuwe gemeentewet, momenteel artikel 45, tweede lid, ten 1ste van de wet op het politieambt werden in het verleden reeds enkele samenwerkingsakkoorden afgesloten (cfr. bijlage).
  Er moet nogmaals onderstreept worden dat een uitgebouwde intergemeentelijke politiesamenwerking een antwoord kan vormen op de problemen waarmee de gemeentepolitie kampt.
  Deze omzendbrief beoogt dan ook twee zaken : enerzijds enkele richtlijnen geven over het opzetten en functioneren van vrijwillige samenwerking binnen intergemeentelijke zones en anderzijds de voordelen aantonen die voortvloeien uit de samenwerkingsakkoorden.
  Het is belangrijk voor de toekomst van de politie dat eenieder ervan overtuigd is dat de intergemeentelijke samenwerking, waardoor een betere dienstverlening en een grotere beschikbaarheid mogelijk wordt, zal bijdragen tot een betere bescherming van de bevolking.
  Een volwaardige politiële dienstverlening op basis van de vrijwillig samenwerkende gemeentepolitie, aangevuld met een aanwezigheid van de territoriale rijkswachtbrigades, is noodzakelijk om de bevolking het surplus aan beveiliging en service te verlenen waarop ze rechtmatig aanspraak maakt. In die zin draagt de federale overheid ook rechtstreeks financieel bij tot de veiligheid van de burgers.

Art. 2M 1. II. Hoe kan samenwerking tot stand worden gebracht?!
  1. Intergemeentelijke politiesamenwerking : het ontstaan van de idee.
  1.1. Wat zijn de problemen die de vraag naar samenwerking oproepen?!
  Om de noodzakelijke veiligheid te kunnen waarborgen is er voldoende inzet van personen en middelen vereist. De gemeentepolitie biedt hiervoor, als politiedienst die bij voorrang instaat voor de lokale politiezorg, in principe de meeste waarborgen, o.a. wegens haar integratie in de plaatselijke bevolking. Het is de verantwoordelijkheid van de burgemeester om ervoor te zorgen dat er voldoende politiepersoneel aangeworven wordt en er een moderne en functionele inrichting en uitrusting ter beschikking staat om aan de noden te kunnen beantwoorden.
  Deze politiezorg moet evenwel aan een bepaalde economische wetmatigheid beantwoorden om een optimaal rendement te kunnen waarborgen. Ze moet m.a.w. betaalbaar blijven. Voor kleinere gemeenten kan men enkel via een samenwerkingsakkoord in het kader van een intergemeentelijke politiesamenwerking op een verantwoorde wijze en zonder krachtverspilling aan specialisatie doen, bepaalde investeringen als economisch rendabel verantwoorden en voldoende slagkracht ontwikkelen.
  Uit sommige belangrijke gebeurtenissen is gebleken dat door het ontbreken van een permanentiedienst bij vele politiekorpsen, elke bestuurlijke informatie-overdracht gedurende meer dan 12 uur per dag en in het weekend onmogelijk was. Nochtans is het zowel voor de plaatselijke administratieve overheden als voor deze op andere niveaus van het grootste belang om permanent over de meest recente informatie te beschikken.
  Niet permanente politieposten uitrusten met informatica, data-transmissie- en telecommunicatiemateriaal zou dus een slechte investering zijn.
  Men kan zich voorstellen dat in het geval van twee aan elkaar grenzende gemeenten, in de ene een patrouille voor de bewaking zorgt en in de andere de combi de dringende oproepen beantwoordt. In de huidige situatie zou deze laatste gemeente, bij een volgende opdracht, zonder lokale politiedienst vallen. Zij zou immers geen beroep kunnen doen op de vrije patrouille van de aangrenzende gemeente. Met een intergemeentelijk politiesamenwerkingsakkoord is er bijstand mogelijk, en kan er ingegaan worden op een tweede noodoproep of kan men instaan voor andere aspecten van de politiezorg in de zone.
  Het spreekt vanzelf dat men voor drie tot zes gemeenten samen een verkeersdienst kan inrichten en manschappen en middelen zal hebben om voor al deze gemeenten een opsporingsdienst uit te bouwen of iets op het vlak van milieupolutie te doen. Dankzij een dergelijke herstructurering zal men een politieassistent kunnen aanwerven en veel efficiënter en goedkoper gebruik maken van gespecialiseerd materieel zoals speedguns, sonometers, enz. Vroeger dienden de gemeenten elk afzonderlijk dit materieel aan te kopen.
  Maar er zijn ook nog andere aspecten van belang. De herwaardering van de politiefunctie houdt tevens een revalorisatie in van de verantwoordelijkheid van de burgemeesters als lokale gezagdragers. De burgemeester staat in voor de veiligheid van zijn burgers, maar in de gemeenten waar de politie slechts een dagdienst verzekert, beschikt hij of zij slechts over een slagkracht die niet verder reikt dan de kantooruren.
  Bij de aanzet tot samenwerking zullen sommigen geplaatst worden voor een meeruitgave, wegens nachtvergoedingen en meeruitgaven in de vaste kosten. In een latere fase zullen bijkomende investeringen, vooral in het licht van een hechte samenwerking, echter optimaal renderen. Zoals sport, cultuur en infrastructuur, heeft ook veiligheid zijn prijs en is het een gegeerd goed bij de bevolking. Een gepast politieel beleid werkt trouwens ook kostenbesparend voor de bevolking. Denken we maar aan diefstallen, ongevallen, vandalisme, milieudelicten, enz.
  Bovendien zal samenwerking leiden tot overleg tussen de gemeenten, hun korpsen, de rijkswacht, het parket en de gouverneur.
  Elke burgemeester behoudt zijn absolute vrijheid, maar kan zijn beleid coördineren met andere verantwoordelijken. De samenwerkingsverbanden leiden ontegensprekelijk in de richting van de verdere professionalisering van de veiligheidsdiensten.
  Niet alleen tijdens de kantooruren heeft de bevolking recht op de onmisbare diensten van de gemeentepolitie. In vele gemeenten worden vandaag bepaalde piekuren nog altijd niet politieel gedekt : rustverstoring, onveiligheid, snelheidsovertredingen, dronkenschap, vandalisme uiten zich dikwijls op een ogenblik dat de gemeentepolitie haar deuren heeft gesloten.
  1.2. Wat zijn dan de doelstellingen van de samenwerking?!
  De prioritaire doelstelling van het creëren van intergemeentelijke politieverbanden bestaat erin de gemeentepolitie ook in kleinere en middelgrote gemeenten in staat te stellen om op een volwaardige wijze en met inzet van redelijke en aanvaardbare middelen, in de lokale politiezorg te kunnen voorzien. Er bestaat in elk geval een aantal basiselementen die een noodzakelijke voorwaarde vormen wil men kunnen spreken van een degelijke en uitgebalanceerde politiezorg. Een goede politie omvat immers een wisselwerking en een evenwicht tussen snelle interventie, hoge bereikbaarheid en aanspreekbaarheid, evenals een specialisatie van de taken.
  Het permanent beschikbaar zijn van een lokale politie mag geenszins betekenen dat het dagdagelijkse contact met de bevolking zou verminderen. Nochtans verliest dit contact een deel van zijn waarde als het niet aangevuld wordt door een interventiedienst, die te allen tijde de lokale bevolking op een afdoende wijze kan helpen. Een deel van het " community policing " - werk gaat verloren als de politie die deze kwalitatieve contacten gelegd heeft niet kan instaan voor allerlei ordediensten, crisisinterventies en bewakingsopdrachten. De politie heeft voordeel bij een generale taakstelling, die door alle politieambten wordt verwezenlijkt, en heeft ook behoefte aan specialisten die zowel de generalisten kunnen ondersteunen als diepgaande bestuurlijke en gerechtelijke problemen kunnen aanpakken.
  De doelstelling van de samenwerking moet er m.a.w. in bestaan dat men voor de burgers uit de betrokken regio wil voorzien in een volwaardige politiezorg die kan teruggebracht worden tot een 5-tal punten :
  1. Voorzien in volwaardige politiezorg betekent dat de politie ruim bereikbaar moet zijn voor de bevolking. Dit veronderstelt in de eerste plaats al een voldoende toegankelijkheid van de politiekantoren tijdens de normale diensturen. Het betekent ook dat de politie op een voldoende wijze haar toezichtstaken kan uitoefenen.
  2. De bereikbaarheid van de politie dient het liefst geoptimaliseerd te worden via een 24-uren permanentiedienst, waarvan men mag verwachten dat alle dringende oproepen worden beantwoord, en de burger alvast voor alle andere problemen een afspraak kan maken of nuttige inlichtingen kan verkrijgen.
  3. Daarnaast speelt in de volwaardige politiezorg ook de wijkpolitie een belangrijke rol. Zij heeft tot doel informatie te vergaren, contacten te onderhouden met de bevolking en preventief op te treden.
  Een volwaardige dienstverlening verzorgen wil ook zeggen in staat zijn om kwaliteitsvol gerechtelijk werk af te leveren.
  4. Verder houdt volwaardige politiezorg op lokaal niveau ook in dat de gemeentepolitie aan criminaliteitsvoorkoming doet, ordediensten verzekert, de verkeers- en milieuzorg waarneemt en hulp verleent aan personen in nood. Daarnaast omvat de volwaardige politiezorg allerlei specifieke taken die afhankelijk zijn van de lokale noden.
  5. In ieder geval moet van de gemeentepolitie ook verwacht kunnen worden dat ze in voldoende mate kan bijdragen aan initiatieven van het algemeen en lokaal politiebeleid, als haar medewerking gevraagd wordt in campagnes rond overdreven snelheid, milieuverontreiniging, enz.
  Het is dus een simplificatie te denken dat de politie volwaardige dienstverlening verstrekt als ze permanent aanwezig is. Indien men dagdagelijkse opdrachten zou verwaarlozen om toch maar tijdens de nacht aanwezig te kunnen zijn, is men fout bezig. Het is verkeerd te veronderstellen dat het over een permanente wacht- en interventiedienst beschikken automatisch zou betekenen dat men een goede politieservice zou verlenen.
  1.3. Met welke normen moet men bij de gebiedsomschrijving rekening houden?!
  Het bepalen van zones dient te gebeuren op basis van wat als volwaardige politiezorg op lokaal vlak werd gedefinieerd. Binnen de afbakening die gemaakt wordt, dient de gemeentepolitie te beschikken over voldoende, hoofdzakelijk personele middelen die noodzakelijk zijn om op een redelijke wijze in de behoeften te voorzien.
  2. Intergemeentelijke politiesamenwerking : het effenen van het terrein.
  2.1. Wat is de rol van de diverse gemeentelijke instanties bij de samenwerking?!
  Elke burgemeester is krachtens de nieuwe gemeentewet, verantwoordelijk voor het beleid van administratieve politie in zijn gemeente en voor de goede organisatie en werking van zijn gemeentepolitiekorps. Zijn rol hierbij is evenwel nauw verweven met de andere politieke organen in de gemeente : de gemeenteraad en het schepencollege.
  De opmaak en goedkeuring van de gemeentebegroting, van de gemeenterekening en het neerleggen van het jaarverslag, waarbij ook de werking en prestaties van het politiekorps in kaart worden gebracht, zijn jaarlijks terugkerende momenten waarop de gemeenteraad van gedachten kan wisselen over de politiewerking.
  Zo worden met de goedkeuring van de gemeentebegroting, de financiële middelen voorzien voor personeelsuitgaven, werkingsmiddelen en investeringen in uitrusting, die voor een gemeentepolitiekorps onontbeerlijk zijn. Elke wijziging aan het personeelskader van het politiekorps moet door de gemeenteraad worden goedgekeurd. De gemeenteraad is uiteraard ook betrokken bij de aanwervingen van het politiepersoneel.
  Hoewel de wet weinig politiebevoegdheden uitdrukkelijk aan het schepencollege toekent, komen schepenen in de praktijk regelmatig tussen. Zo zal de schepen voor financiën wel erg gevoelig zijn voor de geldelijke weerslag van intergemeentelijke politiesamenwerking en nacht- en weekendprestaties van het politiepersoneel. Zo ook beslist het college van burgemeester en schepenen over de openverklaring van betrekkingen.
  Overgaan tot intergemeentelijke politiesamenwerking kan op grond van artikel 45, tweede lid, 1° van de wet op het politieambt.
  Het getuigt van eerbied voor de gemeentelijke democratie, wanneer de gemeenteraad, als belangrijkste orgaan, door de burgemeester zo volledig mogelijk over de intergemeentelijke politiesamenwerking wordt voorgelicht. In de mate dat de samenwerking een zekere weerslag heeft op de begroting of er eventueel wijzigingen in het personeelskader komen is de gemeenteraad hoe dan ook betrokken partij. Ik verwijs hierbij eveneens naar artikel 133bis van de nieuwe Gemeentewet betreffende het recht van de gemeenteraad om geïnformeerd te worden.
  Bij deze voorlichting aan de gemeenteraad is natuurlijk een belangrijke taak voor de korpschef weggelegd. Hij moet de burgemeester alle nodige informatie leveren over de criminaliteit in de gemeente.
  Hij dient de burgemeester ook in te lichten over wat het preventieve effect van meer surveillance kan zijn, en vooral, over de vele omstandigheden die de burger er toe brengen dringende (101) hulp in te roepen.
  2.2. Welke financiële consequenties kan een samenwerking hebben?!
  Voor het merendeel van de 589 korpsen van de gemeentepolitie is het individueel realiseren van een volwaardige politiezorg financieel onhaalbaar.
  Wanneer men echter naar samenwerkingsverbanden gaat, komt het verzekeren van een volwaardige politiezorg door de kaderuitbreiding wel binnen de financiële mogelijkheden van de gemeenten. Een zekere meerkost zal uiteraard niet te vermijden zijn, maar deze kan relatief beperkt gehouden worden. Tegenover deze meerkost staat dan zeer duidelijk een onmiddellijk merkbare verhoging van de efficiëntie van de politie en bijgevolg een verhoogd veiligheidsgevoel bij de bevolking. Daarenboven beschikken alle betrokken burgemeesters 24 uur op 24 over een instrument om hun veiligheid uit te voeren.
  Hoe groot de meerkost zal zijn hangt sterk af van de grootte van het samenwerkingsverband : algemeen kan gesteld worden dat hoe groter de zone zal zijn, hoe kleiner de meerkost voor de onderscheiden gemeenten zal bedragen.
  Hierna volgt een berekening bij benadering van deze bijkomende financiële weerslag :
  1. Personeelskosten : er moet rekening gehouden worden met het weddesupplement voor onregelmatige prestaties voor de officieren die deelnemen aan de permanentiedienst. Aan de andere agenten, moeten de bijkomende vergoedingen worden toegekend voor nacht- en weekendprestaties.
  Bij niet permanent werkende korpsen zijn er frekwent onverwachte thuisoproepingen van personeel, hetgeen aanleiding geeft tot extra vergoedingen van veelal 4 maal het uurloon. In een niet permanent werkend korps vallen de extra prestaties buiten de normale diensturen (avond, weekend) vaak onder het regime van de overuren, hetgeen ook aanleiding geeft tot extra vergoeding (meestal 25 % van een uurloon). Door de continue dienstregeling van permanent werkende korpsen, vallen deze vergoedingen weg.
  2. Materiële kosten : het verzekeren van een volwaardige politiezorg brengt een betrekkelijke verhoging met zich van uitgaven voor brandstof, verlichting, verwarming evenals een snellere afschrijving van het materiaal.
  Wanneer de permanentie verzorgd wordt door een officier van gerechtelijke politie, een planton en een patrouille van twee man, moet men rekening houden met een stijging van ongeveer 4 à 4,5 % van het politiebudget van de verschillende gemeenten van de intergemeentelijke politiesamenwerking, indien de personeelssterkte 80 man bedraagt.
  Indien er geen planton is voorzien (bijv. in de veronderstelling dat een grotere buurgemeente de functie van dispatching waarneemt) valt dit percentage terug tot ongeveer 3,5 %.
  Indien de personeelssterkte in de intergemeentelijke samenwerking slechts 40 man bedraagt, moet er rekening gehouden worden met een stijging van respectievelijk 8,5 % (met planton) en 7 % (zonder planton) van het politiebudget.
  Het gaat om een maximumpercentage, gebaseerd op de hypothese volgens welke de samenwerkende korpsen voorheen per week slechts 40 uur beschikbaar waren, meer bepaald gedurende de klassieke kantooruren. Volgens de morfologische gegevens is de gemiddelde openingsduur van de korpsen ongeveer 50 uur. In de mate dat bepaalde korpsen reeds op beperkte schaal nacht- of zondagprestaties leverden, zal de meerkost dan ook lager zijn.
  Op het vlak van de materiële uitrusting zijn de besparingen op lange termijn evident, maar alles hangt af van de mate waarin men de samenwerking heeft uitgebouwd.
  Het kostendelend karakter van de aankoop van gespecialiseerde uitrusting en bewapening, en de deelbijdrage in de huur van bestanden enz. is op termijn erg rendabel.
  De aandacht van de gemeenten moet gevestigd worden op het feit dat in het kader van het globaal plan voor de werkgelegenheid, het concurrentievermogen en de sociale zekerheid, er voor sommige gemeenten voorzien werd in de mogelijkheid om bijkomend personeel aan te werven teneinde de veiligheid binnenin die gemeenten te verhogen.
  De omzendbrief van 23 maart 1994 aangaande deze materie beschrijft de praktische modaliteiten voor aanwerving van bijkomend personeel door de gemeenten.
  2.3. Moet men de vakbonden raadplegen?!
  De organisatie van intergemeentelijke samenwerking is een ingrijpende wijziging in het dagelijks functioneren van de politieagenten, in de mate waarin de diensturen en taken grondig worden gewijzigd.
  De uitvoerders van intergemeentelijke politiesamenwerking dienen die grote sociale impact goed te begrijpen en met iedereen een ruime dialoog en consultatie aan te vatten, van in het prilste stadium. Het degelijk informeren van het personeel in verband met komende ingrepen is een conditio sine qua non voor geslaagde samenwerking.
  De wet op het syndicaal statuut dient toegepast te worden. De wet van 19 december 1974 en de bijhorende uitvoeringsbesluiten regelen de werking van twee syndicale organen op gemeentelijk vlak, met name, een bijzonder onderhandelingscomité (BOC), opgericht in elke gemeente onder voorzitterschap van de burgemeester en een hoog overlegcomité (HOC), eveneens opgericht onder zijn voorzitterschap.
  Het BOC overlegt over : het administratief statuut, de verlof-, vakantie-, bezoldigings- en pensioenregeling, de betrekkingen met de vakbonden, de organisaties van de sociale diensten, de verordeningsbepaling, algemene maatregelen van inwendige orde, de vaststelling van de personeelsformatie, de arbeidsduur en de organisatie van het werk. Het HOC overlegt over : de personeelsformatie, de arbeidsduur en de organisatie van het werk, de maatregelen van inwendige orde, de menselijke relaties en de opvoering van productiviteit.
  Elke beslissing inzake de vaststelling van de personeelsformatie, de arbeidsduur en de organisatie van het werk, die het voorwerp uitmaakt van een verordening van de gemeentelijke overheid (hetzij door de gemeenteraad, hetzij door het college van burgemeester en schepenen - voor de hun door de gemeenteraad gedelegeerde verordeningsbevoegdheid) dient vooraf het voorwerp uit te maken van onderhandeling.
  Indien er geen verordening van de bevoegde administratieve overheid vereist wordt, volstaat overleg.
  Het opstarten van samenwerkingsverbanden situeert zich in principe buiten het verordeningskader van de gemeenten. Het gaat immers over de organisatie van het werk en regeling van de arbeidsduur. In principe volstaat dus overleg in de schoot van het HOC. Wanneer er zich bijvoorbeeld kaderwijzigingen opdringen of wanneer de vergoedingen voor nacht en weekendprestaties dienen vastgelegd te worden, dan dient dit te gebeuren met gemeentelijke verordeningen en is dit onderhandelingsmaterie.
  Men dient er zich nochtans bewust van te zijn dat de samenwerking tot een aantal problemen zou kunnen leiden, die zich eigenlijk situeren op vier vlakken.
  Ten eerste op het financiële vlak, voor wat betreft de pecuniaire weerslag van de statutaire bezoldiging bij meerwerk of uitzonderlijk werk door het basispersoneel en de wachtofficieren en voor wat betreft het onderscheid van bezoldiging bij het hoger kader ingevolge de klasse-indeling van de gemeenten.
  Ten tweede op sociaal vlak, voor wat betreft de weerslag die de gewijzigde dienstregelingen kunnen hebben op het gezinsleven.
  Ten derde op het deontologische vlak, in hoeverre de werkgewoonten en het disciplinair optreden verschillen van korps tot korps.
  Ten vierde op het organisatorisch vlak, in de mate dat de samenwerking in een eerste fase mogelijk al opgezet zou worden met manschappen en middelen die maar net voldoende zijn.
  Het is bijgevolg aangewezen een aantal belangrijke aspecten van de samenwerking met de vakbonden te overleggen om op die manier inwendige weerstanden, die vanuit het personeel zouden kunnen groeien, te vermijden.
  De wet voorziet niet dat een samenwerkingsverband tussen meerdere gemeenten in één comité wordt behandeld. Men zal dus per gemeente het overleg of de onderhandeling moeten organiseren. Dit houdt in dat telkens met een gemeenschappelijk standpunt naar de vakorganisaties zal moeten gegaan worden.
  Een gemeenschappelijke voorbereiding van de procedure is dus aangewezen. Men kan een of meerdere informele vergaderingen beleggen met alle betrokkenen die het gemeentelijk overleg voorafgaan.
  Ook al behoort het opstellen van de dienstregeling (uurregeling, éénmanspatrouille, enz.) tot de bevoegdheid van de burgemeester(s) en de korpschef(s), en hoeft dit in principe geen deel uit te maken van vakbondsonderhandeling, toch is voorafgaandelijk overleg hierover nodig.
  2.4. Kan men stapsgewijs tot samenwerking komen?!
  Men kan zich de vraag stellen of het invoeren van een permanente dienstverlening toch ook niet stapsgewijs kan worden ingevoerd. De achterstand die bepaalde gemeenten de laatste jaren hebben opgelopen m.b.t. hun politiebezetting is dermate dat de plotse stap naar een 24-uren dienst grote financiële, en dus ook politieke, consequenties kan hebben.
  Gesterkt door de onrust bij het personeel, vaak gecreëerd door de vrees voor het onbekende, vertragen lokale politieke mandatarissen soms wel eens de totstandkoming van de samenwerking. Een fasering, gekoppeld aan aanwervingen en kaderopvulling is dus aangewezen.
  Een geleidelijke opbouw van een permanentie heeft echter ook een aantal ongunstige consequenties. De belangrijkste daarvan is dat een nog onvolledige permanentie wel reeds heel wat sociale impact heeft (personeel werkt bijvoorbeeld tot 23 h of tot 2 h tijdens het weekend), maar toch niet resulteert in het toegespeeld krijgen van de dringende noodoproepen. De motivatie van de politieploegen, die van mening zijn dat zij slechts nutteloze patrouilles verrichten tijdens hun overuren, is in zo'n omstandigheden dan ook voor de korpschef een niet te verwaarlozen aangelegenheid.
  Men mag er uiteraard niet van uitgaan dat nachtpatrouilles louter ingezet zullen worden om interventies te doen. Een wachtdienst op de post zou de surplus aan veiligheid teniet doen.
  Het is de bedoeling dat dit politiepersoneel zich inlaat met het houden van gericht toezicht, dat ze snelheidscontroles uitvoert, enz. Bij een noodoproep hoeven ze uiteraard niet vanuit de politiepost te vertrekken.
  In de organisatie van de dienst zal de korpschef ook kunnen voorzien in een aantal specifieke opdrachten op het commissariaat of het doen van bureauwerk tijdens de daluren. Het preventieve werk in de gemeente kan bijvoorbeeld afgewisseld worden door bepaalde rustpauzes op de politiepost(en) in te bouwen. Maar het blijft uiteraard de bedoeling veel te zien en gezien te worden.
  Anderzijds is het natuurlijk ook zo dat nieuwe sociale werkomstandigheden, die te snel en onvoorbereid worden ingevoerd, en een gebrek aan voldoende middelen, een hechte samenwerking in het gedrang kunnen brengen. Vandaar dat men in bepaalde omstandigheden tot een stapsgewijze samenwerking zou kunnen overgaan op voorwaarde dat de uiteindelijke doelstelling, tot een volwaardige dienstverlening te komen (wat zich vaak concreet en in eerste instantie vertaalt in een 24-uren permanentie, maar meer is dan dat) niet in het gedrang wordt gebracht en zelfs in een direct perspectief kan geplaatst worden.
  In een beginfase kan de samenwerking dan beperkt worden tot de crisisperioden of bepaalde afgelijnde basispolitietaken. Een stapsgewijze opbouw van de permanentie biedt gunstige argumenten in de gemeentelijke politiek, omdat een uitbreiding van de politieservice, met relatief weinig kosten, de politiedienst in een gunstig daglicht kan plaatsen. Per slot van rekening leidt elke input, van welke aard dan ook, tot een grotere output, d.w.z. dat de inspanningen die de samenwerkende gemeente in de stapsgewijze opbouw levert, steeds een groter rendement zullen geven dan het rendement dat elke gemeente afzonderlijk zou kunnen leveren.
  3. Intergemeentelijke politiesamenwerking : het concreet functioneren.
  3.1. Hoe moeten de dienstroosters eruit zien?!
  A. Er zijn een aantal principes waarvan men moet kunnen uitgaan bij het uittekenen van de dienstroosters :
  Er moet in de eerste plaats een evenwicht bestaan tussen de inbreng in de samenwerking en de diensten die men ontvangt van de samenwerking. Daarnaast dient de globale politiezorg in de samenwerkende gemeenten er op vooruit te gaan. Tenslotte horen de afspraken inzake wederzijdse inbreng door elke partner verzekerd te kunnen worden.
  B. Samenwerking tussen één groter korps en één of meerdere kleinere korpsen :
  Het grote korps vreest daarbij soms parasitisme van de kleinere gemeenten. De kleinere korpsen vrezen een zeker verlies aan autonomie. Heel wat minder weerstand bestaat er t.a.v. een dispatching geleverd door de gemeente met een groot politiekorps. Deze dispatching kan bereikbaar zijn voor de inwoners van de ganse zone, via telefonische doorkiezers op elk commissariaat.
  In een overgangsfase zal het meestal aangewezen zijn dat het dienstrooster van het grote korps ongewijzigd blijft en dat haar patrouilles buiten het eigen grondgebied zullen optreden indien dit geen enkel nadeel inhoudt voor de eigen opdrachten.
  De dienstroosters van de kleinere korpsen zouden een grotere interventiecapaciteit moeten verzekeren die zich uiteraard zal toespitsen op de politiële " piekuren " (voornamelijk tijdens de weekeinden). In deze piekuren kunnen zij het grote korps bijstaan, indien zulks geen nadeel betekent voor de eigen opdrachten.
  Aldus zal men bij acute problemen in de " piekuren " een beroep kunnen doen op meer patrouilles in de zone. Buiten de piekuren kan een beroep gedaan worden op de patrouilles van het grote korps. Dit geeft een zeker evenwicht tussen inbreng in, en opbrengst van, de samenwerking. Het grote korps krijgt meer " slagkracht in de piekuren ". De gemeenten met een beperkt politie-effectief ontvangen meer politiële dekking in de daluren.
  Een beurtrol van de officieren van gerechtelijke politie, waarbij ook alle officieren in de zone betrokken zijn, zou de wachtdienst meer invulling geven en het aantal wachtbeurten per OGP verminderen.
  C. Samenwerking tussen middelgrote Korpsen :
  Ten onrechte worden bemoeienissen van een ander korps op het eigen terrein gevreesd. Indien gemengde patrouilles worden samengesteld kunnen interventies geleid worden door een kropslid van de eigen gemeente, als het gaat om een samenwerking tussen twee gemeenten. Indien homogene patrouilles de ganse zone bedienen spreekt het vanzelf dat zij slechts in opdracht in een gemeente acties zullen voeren, andere dan preventief patrouilleren en het beantwoorden van hulpoproepen.
  Een andere zorg is te komen tot een evenwichtige verdeling van de inbreng van de samenwerkende korpsen welke zich uiteindelijk ook zal uitdrukken in een verdeelsleutel die gehanteerd zal moeten worden bij het opstellen van de dienstroosters. Indien dispatching wordt verzekerd door een groot korps houdt dit een voordeel in voor de samenwerkende gemeenten dat dermate groot is, dat de apothekersweegschaal achterwege mag blijven bij de verdeling van de wederzijdse inbreng.
  Een beurtrol voor de officieren van gerechtelijke politie is ook hier aangewezen. Dient ze te gebeuren in verhouding tot de wederzijdse inbreng in de samenwerking of in verhouding tot het aantal officieren van gerechtelijke politie waarover elk korps beschikt?
  Het eerste heeft een aantal voordelen indien homogene patrouilles worden ingelegd, gezien die dan ook best een beroep kunnen doen op een eigen officier.
  D. Samenwerking waarin kleine of zeer kleine korpsen betrokken zijn :
  De lokale politiezorg zal nooit volledig kunnen geleverd worden in een samenwerking tussen kleine gemeentepolitiekorpsen alleen.
  Het blijft echter belangrijk dat men daarbij rekening houdt met een in de tijd beperkte, maar wel volledige politieservice vanwege de gemeentepolitie; d.w.z. dat een aantal nachtpatrouilles per week, een preventieve actie, enz. tot de mogelijkheden moeten behoren. Uitbreiding van politieservice in de avonduren, maar totale afwezigheid op de daluren, is onaanvaardbaar.
  3.2. Communicatie bij samenwerkende korpsen.
  A. Het belang van een goede externe bereikbaarheid.
  Een belangrijke doelstelling van de samenwerking is de permanente bereikbaarheid van de politie. Twee evidente mogelijkheden staan open voor de burgers : een telefonische oproep of een bezoek aan een politiebureau. Is dit laatste gesloten, dan biedt een muurtelefoon een alternatief. Alle oproepen via de eigen telefoon of de muurtelefoon worden automatisch doorgeschakeld naar een centrale dispatching.
  De burgers dienen hierover alleszins goed geïnformeerd te worden. Publicatie in de regionale media is noodzakelijk en regelmaat bij de openingsuren van de politiepost is aangewezen.
  B. Ook binnen de samenwerkende korpsen is communicatie belangrijk.
  Uiteraard staat de centrale dispatching in verbinding met de patrouilles van de samenwerkende korpsen. Dit is van vitaal belang en het zou dan ook aangewezen zijn dat deze verbinding meervoudig wordt verzekerd (radio, portofoon, mobiele terminal, semafoon, fax). Voor de radiofonie dient een gezamelijke en beveiligde werkfrequentie te gelden.
  In samenwerkingsakkoorden moet aandacht besteed worden aan de wijze waarop de informatie doorstroomt tussen de gemeenten. Elk korps en elke patrouille moet van alle feiten m.b.t. het eigen werkterrein, alsook van de belangrijkste gebeurtenissen in de zone, op de hoogte zijn.
  3.3. Werkt men best met gemengde of homogene patrouilles?!
  Zowel gemengde als homogene patrouilles bieden een reeks voor- en nadelen. Een aantal van deze nadelen kunnen echter afgezwakt worden mits men voorafgaande goede afspraken maakt.
  Voor gemengde patrouilles pleiten :
  - een betere terreinkennis, op elk ogenblik;
  - de integratie tussen de politiekorpsen.
  De belangrijkste tegenargumenten zijn :
  - de mogelijk verschillende bezoldigingen;
  - de mogelijk ongelijke disciplinaire behandeling.
  Voor homogene patrouilles pleiten :
  - een betere kennis van de collega in de patrouille;
  - een zeker gemak qua dienstregelingen en qua dienstuitvoering.
  Het belangrijkste tegenargument is :
  - het gebrek aan terreinkennis op het grondgebied van de andere gemeente.
  De keuze voor gemengde en homogene patrouilles is sterk afhankelijk van diverse lokale elementen, die best per samenwerkingsverband worden bekeken.
  3.4. Wat is het nut van een politieraad?!
  Een goede samenwerking tussen meerdere korpsen is eigenlijk slechts mogelijk als de deelnemers een gelijkaardig doel nastreven en daartoe concrete afspraken maken over de samenwerking.
  Het beleid moet vastgelegd worden door de politieke verantwoordelijken van elke gemeente, wat zij uiteraard het best doen met de korpschefs van deze gemeenten. Het voorzitterschap van de politieraad kan bij beurtrol aan een burgemeester toebedeeld worden, of kan - als iedereen zich daarmee kan verzoenen - bij een bepaalde burgemeester berusten. De aanwezigheid van een coördinator voor de samenwerking, aangesteld onder de korpschefs, zou ook al een vlotte werking kunnen verzekeren.
  De politieraad bepaalt de krachtlijnen van de werking van de intergemeentelijke samenwerking, hij zorgt voor een uitwisseling van visies en het op mekaar afstemmen van deze visies, hij bepaalt de directieven die door al de leden van de samenwerkende korpsen dienen gevolgd, hij zorgt voor de modaliteiten van bijzondere acties. De politieraad is dus het forum waarin iedere verantwoordelijke zijn bevoegdheden uitoefent in coördinatie met de collega's.
  3.5. Hoe werkt het vijfhoeksoverleg?!
  Het vijfhoeksoverleg is het geëigend instrument voor een gecoördineerd politiebeleid, dat er van uitgaat dat de rechtsorde beter wordt gehandhaafd door ingrepen van zowel bestuurlijke als van gerechtelijke aard, die bovendien zoveel mogelijk op elkaar worden afgestemd, en wel met al de direct daarbij betrokken instanties.
  Het bovengemeentelijk politiesamenwerkingsverband vormt een goede ruimtelijke schaal voor dit vijfhoeksoverleg. Het is nog voldoende overzichtelijk om het criminaliteitsfenomeen te vatten en in kaart te brengen, en het is nog niet te groot om een echt lokaal politiebeleid te voeren en er prioriteiten in vast te leggen.
  Op dit niveau kunnen het arrondissementeel ingerichte parket en de gerechtelijke politie, de rijkswacht, en de burgemeester en het politiekorps van een aantal kleinere gemeenten, elkaar vinden. De gemeentelijke deelnemers aan het overleg, de burgemeesters en korpschefs, kunnen het probleem van de versnippering opvangen door te functioneren in een politieraad met een wisselend voorzitterschap onder de burgemeesters en één politiecoördinator of aangewezen korpschef, die eventueel vertegenwoordigd aan het overleg kan deelnemen.
  Door het politieoverleg in de politieraad voor te bereiden en vervolgens aan een beperkt aantal vertegenwoordigers een gespreksmandaat te geven, blijft de gemeentelijke eigenheid gerespecteerd maar mag ook ongetwijfeld meer erkenning en " partnership " vanwege gerechtelijke overheid, rijkswacht en gerechtelijke politie worden verwacht.
  Het laat de bestuurlijke overheid en gemeentepolitie van kleinere entiteiten bijgevolg ook toe de ongelijkheid die zijzelf tegenover de andere gesprekspartners ervaren in belangrijke mate weg te werken.
  4. Intergemeentelijke politiesamenwerking : de moeilijkheden die men onderweg kan tegenkomen.
  4.1. Hoe samenwerken wanneer er verschillende statuten bestaan?!
  Op termijn is het onhoudbaar dat mensen die collega's zijn en belast worden met identieke opdrachten en verantwoordelijkheden, pecuniair en administratief ongelijk zouden behandeld worden. Het is wenselijk dat de gemeenten zo snel mogelijk tot een harmonisering van de gemeentereglementen komen.
  In een experimentele fase of bij het opstarten van samenwerking kunnen verschillen uiteraard niet onoverkomelijk zijn, inzoverre maar het perspectief op gelijkschakeling bestaat. Bij de onderhandelingen met het oog op een samenwerking doet men er goed aan om daar de nodige aandacht aan te besteden en in de toekomst moet men er zeker ook aan denken om de samenwerkende gemeenten de mogelijkheid te bieden om binnen de zone een uniform statuut voor de politie uit te werken.
  4.2. Hoe valt het probleem van de tucht te regelen?!
  Wanneer verschillende gemeentelijke politiekorpsen samenwerken, kunnen er zich uiteraard problemen stellen op disciplinair vlak. Leden van verschillende korpsen die op elkaars terrein werken zijn statutair onderworpen aan verschillende overheden. M.b.t. de relatie tot de hiërarchische oversten, zorgzaamheid voor het uniform en de bewapening, de voorkomendheid t.o.v. de bevolking, de controle op de werkzaamheden, enz. kunnen er verschillen bestaan.
  Bij homogene patrouilles zullen de tuchtproblemen zich situeren in één korps met één korpsoverste en één burgemeester, hetgeen alleszins een voordeel is. Dan nog zijn er zeer delicate situaties denkbaar bij ongepast optreden op andermans grondgebied. Inderdaad, de burgemeester die instaat voor de politie op zijn grondgebied kan niet tuchtrechtelijk optreden t.a.v. politiepersoneel uit een andere gemeente.
  Bij gemengde patrouilles ligt de situatie nog moeilijker. Bij een of andere vorm van ongepast optreden waarbij personeelsleden van verschillende korpsen betrokken zijn, kan een ongelijke toepassing van de tuchtregeling tot spanningen aanleiding geven. Goede afspraken bij de aanvang van de samenwerking kunnen ongetwijfeld vervelende woordenwisselingen en wrevel bij het personeel vermijden.
  4.3. Hoe kan men de aanrijtijden tot een minimum beperken?!
  Burgers in nood verwachten een snelle interventie van de politie. Hoe korter de aanrijtijd, hoe beter. Een lange aanrijtijd schaadt het imago van de efficiëntie van de politie en brengt de dienstverlening in het gedrang. Naargelang men in stedelijke of landelijke gebieden optreedt, naargelang de oproep overdag of 's nachts gebeurt, aanvaardt de bevolking verschillende aanrijtijden.
  Om deze tot een minimum te beperken bestaat er geen wondermiddel. Het opdrijven van het aantal buitendiensten is een mogelijke maar dure oplossing, bovengemeentelijke samenwerking is een meer haalbare formule.
  Het spreekt vanzelf dat in bepaalde gevallen een interventie sneller kan geklaard worden door de naburige politiedienst dan door het eigen korps, dat op een grotere afstand zijn taak verricht of dat op het gegeven moment met een prioritaire opdrachten weerhouden is. Het is even evident dat er bij bovengemeentelijke samenwerking gemakkelijker en vlugger versterkingen kunnen aangevoerd worden. Het is zeker een van haar grootste voordelen.
  4.4. Hoe regelt men de uitvoering van gerechtelijke opdrachten op het grondgebied van een andere gemeente?!
  De leden van de gemeentepolitie, al dan niet bekleed met de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie, oefenen hun gerechtelijke bevoegdheden uit op het volledige grondgebied van de gemeente. Daarbuiten hebben zij principieel niet meer gerechtelijke bevoegdheden dan om het even welke particulier (thans artikel 1, 3° van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis).
  Processen-verbaal die zij zouden opstellen buiten de grenzen van hun territoriale bevoegdheid verliezen hun bijzondere bewijskracht en gelden slechts als loutere inlichting. Daden van onderzoek buiten de territoriale omschrijving kunnen hen zelfs als misdrijven aangerekend worden (woonstschennis, willekeurige vrijheidsberoving, enz.).
  Artikel 45 van de wet op het politieambt voorziet vijf uitzonderingen op deze territoriale bevoegdheidsbeperking (artikel 45, tweede lid, 1 tot 5).
  Artikel 45, tweede lid, 1°, betreffende de samenwerkingsakkoorden, stelt dat de leden van de gemeentepolitie, op voorstel van de betrokken gemeenteraden, door de Gouverneur gemachtigd kunnen worden om hun administratieve of gerechtelijke functies in andere gemeenten uit te oefenen. Dergelijke overeenkomsten hebben principieel als gevolg dat de territoriale bevoegdheid van de leden van de gemeentepolitie uitgebreid wordt tot het grondgebied van de samenwerkingsgemeente(n). De plaatselijke politiedienst dient zo snel mogelijk ingelicht te worden.

Art. 3M 1. III. Concrete voordelen van de samenwerkingsakkoorden.
  1. Voor de gemeente.
  Een eerste voordeel van het sluiten van een samenwerkingsakkoord is de subsidie onder de vorm van materieel of uitrusting die het Ministerie van Binnenlandse Zaken toekent aan de door hem erkende samenwerkingsakkoorden.
  Het bedrag van deze subsidie kan onder de samenwerkende gemeenten verdeeld worden of gebruikt worden voor één of meerdere gezamenlijke aankopen.
  Een tweede voordeel ligt in het globaal plan voor de werkgelegenheid, het concurrentievermogen en de sociale zekerheid, dat in de mogelijkheid voorziet van een forfaitaire tussenkomst van de federale overheid bij een bijkomende aanwerving van politieagenten of veldwachters, politieassistenten, aspirant-politieofficieren, hulpagenten of burgerpersoneel bij het politiekorps.
  Er wordt op gewezen dat deze forfaitaire tussenkomst niet alleen wordt toegediend aan gemeenten die alleen of in samenwerking met andere korpsen en in overleg met de rijkswacht, gedurende het ganse jaar een 24-uren permanentie verzekeren, maar ook aan gemeenten die geen 24-uren permanentie uitoefenen, maar wel deelnemen aan een door de Minister van Binnenlanse Zaken medeondertekende samenwerkingsovereenkomst in overeenstemming met de wet van 5 augustus 1992 op het politieambt, artikel 45, 2e lid, 1°, en voor zover het samenwerkingsakkoord tot een significante verhoging van de beschikbaarheid van het politiekorps heeft geleid.
  2. Voor de bevolking.
  Dankzij de samenwerkingsakkoorden ziet de bevolking haar onveiligheidsgevoel verminderen omwille van meer nadrukkelijke aanwezigheid en de snellere interventie van de politie.
  Dit betekent een herwaardering van de ordediensten in de ogen van de bevolking.
  Anderzijds beschikt de bevolking over een modernere, meer kwalitatieve politiedienst, dichter bij de burger en meer beschikbaar.
  Als bijlage bij deze omzendbrief, vindt u enerzijds een overzicht van de bestaande samenwerkingsakkoorden en anderzijds een prototype van het protocolakkoord.
  Ik verzoek U, M. de Gouverneur, erop toe te zien dat deze omzendbrief onverwijld ter kennis van de gemeentelijke overheden wordt gebracht.
  De Minister,
  L. TOBBACK

Art. N1. Bijlage 1. ONTWERP VAN PROTOCOL VOOR INTERGEMEENTELIJKE POLITIESAMENWERKING.